Η πόλη μας

Η Καλαμάτα είναι πόλη της νοτιοδυτικής Πελοποννήσου, πρωτεύουσα του νομού Μεσσηνίας και λιμάνι της Νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας. Είναι χτισμένη στους πρόποδες του όρους Καλάθι (παρυφή του Ταϋγέτου), στην καρδιά του Μεσσηνιακού Κόλπου. Απέχει 239 χλμ από την Αθήνα και 215 χλμ από τη Πάτρα. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή (2011) έχει 54.567 κατοίκους. Έχει εύκρατο Μεσογειακό κλίμα με ζεστό χειμώνα και ήπια καλοκαίρια. Η Καλαμάτα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη  της Πελοποννήσου (μετά την Πάτρα) και η ιστορία της ξεκινά από τον Όμηρο, ο οποίος αναφέρει τις Φαρές, αρχαία πόλη χτισμένη περίπου εκεί που βρίσκεται σήμερα το φράγκικο κάστρο της πόλης. Αποτελεί σημαντικό αστικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής καθώς και διοικητικό κέντρο του νομού Μεσσηνίας.  

Στην Καλαμάτα εδρεύει ΤΕΙ και Σχολές του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Τα τελευταία χρόνια έχει κατασκευασθεί ποδηλατόδρομος, ο οποίος αρχίζει από την αγορά και διασχίζοντας όλη την πόλη σε μια μαγική διαδρομή περνώντας από την κεντρική πλατεία και το πάρκο του ΟΣΕ καταλήγει στη παραλία. Η πόλη διαθέτει νέο, σύγχρονο νοσοκομείο καθώς επίσης και διεθνές αεροδρόμιο. Στην Καλαμάτα διοργανώνονται κάθε χρόνο σπουδαίες και υψηλής ποιότητας πολιτιστικές εκδηλώσεις με κορυφαία το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού.

Γενικά η Μεσσηνία έχει χαρακτηριστικό ήπιο, εύκρατο κλίμα (εκτός φυσικά των ορεινών περιοχών που είναι πιο τραχύ), αφού το ετήσιο θερμομετρικό εύρος κυμαίνεται περίπου μεταξύ των 13 – 19o C. Ακόμη η Μεσσηνία παρουσιάζει μεγάλη ηλιοφάνεια, μία από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα. 

Η Μασσαλία του Μωριά…

 

Το όνομα

Στο τρίτο μέρος του Βίου του Oσίου Νίκωνος του «Μετανοείτε» (εκδόθηκε το 1142) η πόλη εμφανίζεται με το νέο της όνομα, Καλαμάτα. Μελετητές υποστηρίζουν πως το όνομα προέρχεται από μια μονή αφιερωμένη στην Παναγία την Καλομάτα (η οποία, ωστόσο, δεν έχει ταυτοποιηθεί). Μια τρίτη εκδοχή θέλει το όνομα της πόλης να προέρχεται από κάποια γυναίκα με καλά μάτια ή με επίθετο Καλομάτα.

 

 

Η Ιστορία της Καλαμάτας χάνεται στα βάθη των αιώνων

Ξεκινάει από τον Όμηρο, όπου αναφέρει τις Φαρρές, αρχαία πόλη χτισμένη περίπου εκεί που βρίσκεται σήμερα το φράγκικο κάστρο της πόλης. Η Καλαμάτα έχει περιορισμένη σημασία κατά την αρχαία περίοδο καθώς βρίσκεται κάτω από λακωνική κυριαρχία από τα μέσα του 8ου αιώνα π.Χ. μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. 

Αποκτά αίγλη μετά την τέταρτη σταυροφορία (1204 μ.Χ.), οπότε περνάει στα χέρια των φράγκων. Ο Γοδεφρείδος Βιλλεαρδουίνος χτίζει το κάστρο και ξεκινάει η οικονομική ακμή της πόλης. Το 1459 την καταλαμβάνουν οι Τούρκοι και εναλλάσσονται στην ηγεμονία της πόλης με τους Ενετούς μέχρι το 1715 οπότε την καταλαμβάνουν οριστικά, μέχρι το 1821 που απελευθερώθηκε. 

Το σημαντικότερο γεγονός της μακρόχρονης ιστορίας της πόλης είναι η απελευθέρωσή της από τους Τούρκους στις 23 Μαρτίου του 1821. Την ημέρα εκείνη ο Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Παπαφλέσσας και άλλοι μπήκαν μέσα στην πόλη ως απελευθερωτές. Συμμετείχαν στην πανηγυρική δοξολογία που τελέστηκε στον Ιερό Ναό των Αγιών Αποστόλων (μικρή βυζαντινή εκκλησία του 10ου αιώνα που σώζεται μέχρι και σήμερα και αποτελεί σύμβολο της πόλης). Στους Αγίους Αποστόλους ευλογείται η επαναστατική σημαία και από εδώ ξεκινάει η Επανάσταση του 1821. Από την Καλαμάτα η Μεσσηνιακή Γερουσία συντάσσει δύο σπουδαία κείμενα την “Προειδοποίηση προς τας ευρωπαικάς αυλάς” και την “προκήρυξη” με αποδέκτες τους Αμερικανούς. 

Στα τέλη του 19ου αιώνα χτίζεται το λιμάνι της Καλαμάτας, το οποίο λειτουργεί μέχρι και σήμερα, και η πόλη παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη και ακμή. Μασαλλία του Μωριά τη χαρακτήριζαν. Η πόλη έρχεται σε επαφή με τη δύση και την κουλτούρα της, δημιουργείται μια αστική τάξη που διαμορφώνει μια σημαντική πολιτιστική βάση και κληρονομιά. Από το 1920 και μετά όμως αρχίζει μια μακρά περίοδος οικονομικής ύφεσης. Το Σεπτέμβριο του 1986 η Καλαμάτα χτυπήθηκε από δύο ισχυρούς σεισμούς που προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές και δυστυχώς και θύματα. Παρ’ όλα αυτά η πόλη ανασυγκροτήθηκε γρήγορα από τη μεγάλη αυτή καταστροφή.

Σήμερα η Καλαμάτα είναι μια σύγχρονη πόλη με πληθυσμό 54.567 κατοίκους (απογραφή 2011). Ο Δήμος Καλαμάτας έχει πληθυσμό 69.849 κατοίκους (απογραφή 2011). Η Καλαμάτα αποτελεί σημαντικό αστικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής, καθώς και διοικητικό κέντρο του νομού Μεσσηνίας.

Σπουδαίες εκδηλώσεις με πανελλήνια ακόμη και διεθνή εμβέλεια διοργανώνονται κάθε χρόνο στην πόλη. Από τις αθλητικές εκδηλώσεις ξεχωρίζουν τα Παπαφλέσσεια (στίβος) και το Κύπελλο Καλαμάτας (ρυθμική γυμναστική), ενώ από τις πολιτιστικές το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού. Από το 2012 διοργανώνεται τις Απόκριες το «Καλαματιανό Καρναβάλι».  Η πόλη εορτάζει στις 2 Φεβρουαρίου (Υπαπαντή του Σωτήρος), ενώ στις 23 Μαρτίου εορτάζεται η απελευθέρωση της Καλαμάτας από τους Τούρκους.

Σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την Καλαμάτα, στους δυτικούς πρόποδες του όρους Ιθώμη κοντά στο σημερινό χωριό Μαυρομμάτι, απλώνεται σε μια μεγάλη έκταση η Αρχαία Μεσσήνη, ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας.

Η Αρχαία Μεσσήνη ανασκάπτεται και αποκαλύπτεται σταδιακά από την εποχή της Επανάστασης και λόγω μεγέθους, αλλά και σπουδαιότητας, δίνει θαυμαστές πληροφορίες για το ένδοξο παρελθόν της.  Πρόκειται για ένα σπάνιο αρχαιολογικό χώρο, όπου ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται στη θέα των ναών, των σπιτιών, των τειχών και των δημόσιων κτιρίων, που σώζονται σε τόσο μεγάλο ύψος και καλή κατάσταση.

 

Η συγκεκριμένη θέση για την ίδρυση της Αρχαίας Μεσσήνης λέγεται πως επιλέχθηκε ύστερα από την ανακάλυψη του σημείου όπου βρισκόταν η διαθήκη του Αριστομένη, Μεσσήνιου ήρωα, που έγινε με τη μεσολάβηση ιερέων και μάντεων. Η Αρχαία Μεσσήνη παρέμεινε το πολιτιστικό κέντρο της Μεσσηνίας μέχρι το 395 π. Χ., όταν η επιδρομή των Γότθων του Αλάριχου υποτίθεται πως έδωσε το αποφασιστικό πλήγμα στην πόλη.

 

Τα Μνημεία στην Αρχαία Μεσσήνη

Το τείχος που περιέβαλλε την Αρχαία Μεσσήνη έχει συνολικό μήκος 9 χιλιομέτρων. Προστάτευε την πόλη από όλες τις κατευθύνσεις, εκτός από τα βορειοανατολικά, όπου στεκόταν σαν φυσικό οχυρό η Ιθώμη. Είχε δύο μνημειακές πύλες, την Αρκαδική Πύλη  (ή πύλη της Μεγαλόπολης) και τη Λακωνική, η οποία δεν σώζεται. Σήμερα διατηρείται καλύτερα στη βόρεια πλευρά του. Το Θέατρο της Μεσσήνης είναι το πρώτο μνημείο που συναντά κανείς στον αρχαιολογικό χώρο. Ανάμεσα στο Θέατρο και την Αγορά της Αρχαίας Μεσσήνης, αποκαλύφθηκε η Κρήνη της Αρσινόης που ήταν κόρη του μυθικού βασιλιά της Μεσσηνίας Λεύκιππου και μητέρα του Ασκληπιού. Η Κρήνη δεχόταν νερό από την πηγή Κλεψύδρα, περιλαμβάνει διάφορες δεξαμενές και φαίνεται ότι χρησιμοποιούταν τουλάχιστον ως τον 6ο αιώνα μ.Χ.

Αμέσως στα ανατολικά της κρήνης αρχίζουν τα όρια της αγοράς της Αρχαίας Μεσσήνης, ένα τεράστιο τετράγωνο προβαλλόμενο από στοές. Στην αγορά αυτή, της οποίας οι ανασκαφικές έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη, διαδραματιζόταν κυρίως ο πολιτικός βίος της αρχαίας πόλης. Το Ασκληπιείο ήταν ο επιφανέστερος χώρος της Αρχαίας Mεσσήνης, κέντρο της δημόσιας ζωής της πόλης, που λειτουργούσε παράλληλα με την αγορά. Περισσότερα από 140 βάθρα για χάλκινους ανδριάντες πολιτικών κυρίως προσώπων και πέντε εξέδρες περιέβαλλαν το δωρικό ναό, τα θεμέλια του οποίου δεσπόζουν στο κέντρο του Ασκληπιείου.  Το Στάδιο και το Γυμνάσιο ανήκουν στα πλέον εντυπωσιακά, από άποψη διατήρησης οικοδομικά συγκροτήματα της Αρχαίας Μεσσήνης. Το Στάδιο περιλαμβάνει 18 κερκίδες με 18 σειρές εδωλίων, που διαχωρίζονται από κλιμακοστάσια και περιβάλλεται από δωρικές στοές.

Τα περισσότερα ευρήματα από τις ανασκαφές φυλάσσονται στο Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης.