Η μεγάλη δύναμη των μικρών ερωτήσεων

Πολύ συχνά προσπαθούμε να εξορίσουμε από την  ζωή μας τις εκκρεμότητες. Σαν εκπαιδευτικοί μετράμε την αποτελεσματικότητα των μαθητών μας από την ικανότητα τους να δίνουν άμεσα ολοκληρωμένες απαντήσεις, τις οποίες μπορούν να τεκμηριώσουν.

Τι γίνεται όμως με τα σπουδαία ερωτήματα; Ποιος είμαι; Πού πάω; Τι θέλω; Τι δίνει νόημα στη ζωή μου; Τι να γίνω, όταν μεγαλώσω;

Πόσο χώρο δίνουμε μέσα στο σχολείο σε τέτοια ερωτήματα που δεν επιδέχονται εύκολων και κλειστών απαντήσεων; Πόσο χώρο αφήνουμε στους μαθητές μας να καλλιεργήσουν την ανθεκτικότητα τους στα αναπάντητα ερωτηματικά που φέρνουν στο επίκεντρο του προβληματισμού την ίδια τη φύση της ζωής και των πραγμάτων;

Μήπως επιμένουμε σαν εκπαιδευτικοί σε μια χρησιμοθηρική αναζήτηση της γνώσης φέρνοντας τα παιδιά αντιμέτωπα μόνο με βεβαιότητες; Και άραγε μια τέτοια προσέγγιση εξυπηρετεί τους μαθητές, εμάς ή απλά την ολοκλήρωση της ύλης;

Ως ενήλικας ωφελήθηκα βεβαίως από την ορθή κλίση ρημάτων και ουσιαστικών, όμως αισθάνθηκα μάλλον άοπλη, όταν χρειάστηκε να στοχαστώ, να πάρω θέση, για το ποια είμαι, τι έχει νόημα για μένα, τι συνέπειες έχουν οι επιλογές μου, αν έχω πάντα τη δυνατότητα επιλογής, αν η επιτυχία είναι συνώνυμο της ευτυχίας. Σε διάφορες στιγμές έδωσα διαφορετικές  απαντήσεις, πάντοτε προσωρινές, μιας και η ζωή διατηρεί  το προνόμιο με τις ανατροπές της να φέρνει πάλι και πάλι στο προσκήνιο τα μεγάλα- μικρά ερωτήματα.

Όσες φορές στάθηκα αδύναμη να τα αντέξω, κυριεύτηκα από αυτό που οι επιστήμονες της ψυχικής υγείας αποκαλούν υπαρξιακό άγχος. Πόσο άραγε θα είχα αποφύγει, αν στη σχολική μου ζωή είχα εξασκηθεί στην αναζήτηση, στην έρευνα, στην αναθεώρηση, στην αποδοχή, στο σχεδιασμό, στη ματαίωση, στην εκκρεμότητα; Στη γλώσσα των Δεξιοτήτων του 21ου αιώνα τα παραπάνω αποκτούν όνομα. Αποκαλούνται Αυτοεκτίμηση, Ευελιξία, Προσαρμοστικότητα, Δημιουργικότητα, Ορατή σκέψη, Ψυχική ανθεκτικότητα.

Σαν εκπαιδευτικός νιώθω χαρά και αγωνία που από φέτος οι Δεξιότητες βρίσκουν τη θέση τους στο Αναλυτικό Πρόγραμμα. Θα πει κανείς μα και ως τώρα οι εκπαιδευτικοί με περισσό μεράκι φρόντιζαν για την ουσιαστική παιδεία των μαθητών τους. Και άλλωστε μήπως το χαρακτηριστικό της υποχρεωτικότητας θα καταστεί από μόνο του ικανό να εμπνεύσει εκείνη τη μερίδα εκπαιδευτικών που αντιμετωπίζει την διδασκαλία ως διαδικασία μετάδοσης χρήσιμων πληροφοριών και μόνο; Δίκαιοι προβληματισμοί, χωρίς εύκολες απαντήσεις.

Υπάρχει κάτι που με κάνει να σκέφτομαι ότι η Εκπαίδευση βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, το οποίο όμως μπορεί να οδηγήσει σε σπουδαίες διαδρομές. Πρόκειται για τη σκέψη ότι ενάντια σε δυσλειτουργικές και επικρατούσες πεποιθήσεις οι εκπαιδευτικοί είναι ώρα να πάρουμε θέση και να απαντήσουμε ότι:

  • Οι Δεξιότητες καλλιεργούνται και διδάσκονται. Δεν αποτελούν έμφυτα ταλέντα με τα οποία κάποιοι τυχεροί γεννιούνται και αλίμονο στους άλλους!
  • Αφού οι Δεξιότητες μπορούν να καλλιεργηθούν, αξίζει να τους αποδώσουμε ξεχωριστή θέση στα σχολεία, ακόμα κι αν δεν έχουν καλλιεργηθεί στο πλαίσιο της οικογένειας. Είμαστε ευκαιρία για τους μαθητές μας. Και είμαστε ακόμα πιο κρίσιμη ευκαιρία, αν το οικογενειακό τους πλαίσιο δεν έχει σταθεί στο ύψος του ρόλου του
  • Τις Δεξιότητες μπορούν να τις διδάσκουν, όσοι είναι ανοιχτοί να τις διδάσκονται. Πρόκειται για διδασκαλία χωρίς τελεία και χωρίς ηλικία. Ο ρόλος του μαθητή και του δασκάλου εναλλάσσεται και μας φέρνει όλους αντιμέτωπους με αυθεντικές προκλήσεις και περιβάλλοντα μάθησης.

Αυτή ας είναι η επιτυχία των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων! Να δημιουργήσουν ένα χώρο στον οποίο εκπαιδευτικοί και μαθητές θα μπορούν να παρατηρούν και να  παρατηρούνται, ένα χώρο στον οποίο θα μπορούν να θέτουν προσωπικούς και ομαδικούς στόχους, να αυτοαξιολογούν την πορεία τους, να αποδίδουν προσωπικό νόημα στις επιλογές τους, να συνδιαλέγονται. Ένα χώρο που καλλιεργεί την αισιοδοξία ότι αυτό που χρειάζομαι, δεν μου λείπει, απλά δεν το έχω πετύχει ακόμα. Ένα χώρο ανοιχτό για να δούμε τους εαυτούς μας και κυρίως τους μαθητές μας με άλλα μάτια. Όλους τους μαθητές μας, όχι μόνο τους καλούς.

Οι Δεξιότητες νιώθω πως ήρθαν να διδάξουν κάτι καταρχήν τους ενήλικες της εκπαίδευσης. Ίσως ότι είναι ώρα να διαλογιστούμε πάνω στο παιδαγωγικό παράδειγμα και τις εκπαιδευτικές βεβαιότητες που υπηρετούσαμε ως τώρα.

Ας είναι!

Χριστίνα Δίμιζα
Ηθοποιός – Φιλόλογος- Αφηγήτρια